خودروهای گازسوز از اوایل دهه 1380 خورشیدی مهمان خیابان‌ها و جاده‌های ایران بوده‌اند و در همین مدت نیز مالکان و تعمیرکاران آشنایی نسبی با خودروهای گازسوز و قطعات آن همچون ای سی یو گاز پیدا کرده‌اند. با مطرح شدن دوباره بحث سهمیه بندی بنزین، تمایل مصرف‌کنندگان و به خصوص مالکان خودروهای عمومی به گازسوز کردن اتومبیل‌ها افزایش یافته است. از این رو لازم است تا برخی آموخته‌های قبلی همچون علائم خرابی ای سی یو گاز مرور شوند.
بدیهی است که استفاده از دو سوخت همزمان در یک خودرو و استفاده از آن به صورت هیبریدی، میزان آسیب‌پذیری اتومبیل شما را افزایش خواهد داد. بنابراین نگهداری از یک خودرو گازسوز، به دقت دو برابر در مقایسه با یک خودرو بنزینی معمولی نیاز دارد. همچنین عمر قطعات در خودروهای دوگانه سوز به شدت کاهش می‌یابد. هیچ مزیتی بدون هزینه به دست نمی‌آید، بنابراین استفاده از سوخت جایگزین در کنار بنزین و کاهش مصرف سوخت نیاز به تعویض زودهنگام قطعات و تعمیرات بیشتر را افزایش می‌دهد.
دلیل استفاده از ای سی یو گاز چیست؟
یکی از موانع پیش روی استفاده گسترده از سوخت‌های جایگزین همچون گاز طبیعی در موتورهای درون‌سوز، نیاز به تغییر نسبت تراکم در هر سیلندر است. سوخت‌های جایگزین همچون گاز طبیعی یا CNG، گاز مایع، اتانول و متانول فرآیند کاری متفاوتی نسبت به بنزین دارند. از همین رو برای اشتعال آن‌ها به ترکیب متفاوتی از هوا و سوخت نیاز خواهید داشت و حتی ممکن است فرآیند جرقه زنی نیز دستخوش تغییر شود.
اکثر خودروهای دوگانه سوز در کشورمان، در حقیقت اتومبیل‌های درون‌سوز با سوخت بنزین هستند که با تغییر کاربری محدود قابلیت استفاده از سوخت گاز طبیعی یا CNG را نیز دارند. به دلیل تغییر وضعیت سوخت مصرفی از بنزین به گاز و بالعکس، وجود ایرادات در نحوه سوخت رسانی و خرابی ای سی یو گاز امری طبیعی در این گونه خودروها است.
سوخت گاز طبیعی به دلیل عدد اکتان بالا، قابلیت فعالیت در نسبت‌های تراکم مختلف را دارد و معمولا حداکثر بازده ممکن را در اختیار راننده قرار می‌دهد. در سوی دیگر سوخت بنزین چنین شرایطی را ندارد و برای فعالیت در شرایط ایده آل، بایستی با نسبت تراکم خاصی بسوزد. به دلیل همین دوگانگی‌ها امکان ایجاد خطا در روند کاری ای سی یو گاز وجود دارد. بسیاری از ایرادات اصلی این قطعه به دلیل ناتوانی در تعیین میزان دقیق نسبت هوا و سوخت ایجاد می‌شوند. رفع بسیاری از ایرادات ای سی یو گاز با مراجعه به یک تعمیرکار خبره و اصلاح خطاهای کامپیوتر خودرو به روش نرم افزاری امکان پذیر است، مگر آن‌که کامپیوتر خودرو یا قطعات مرتبط با آن به صورت فیزیکی آسیب دیده باشند.
بررسی علائم خرابی ای سی یو گاز و راهکارهای آن
اکثر خودروهای گازسوز در ایران شامل انواع پراید، پژو 405 و سمند هستند. ایران خودرو طی سالیان گذشته برخی خودروها را نیز به عنوان اتومبیل‌های پایه گازسوز روانه بازار کرد که از جمله آن‌ها می‌توان به پژو 206 صندوقدار تیپ V2 و V10 و سمند LX با موتور EF7 اشاره کرد. برخی از این خودروها با تجهیزات اروپایی به دست مصرف‌کنندگان ایرانی رسیدند اما از اوایل دهه 1390 نسخه‌های ایرانیزه از ای سی یو گاز روی خودروها نصب شدند.
به همین علت هنگامی که مشکلی برای ای سی یو گاز اتومبیل شما پیش می‌آید، باید به مدل و سال ساخت خودرو توجه داشته باشید. برطرف کردن ایرادات کامپیوتر خودروهای قدیمی توسط تمامی مراکز تعمیراتی امکان پذیر نیست. به همین دلیل اگر مالک خودرویی همچون پژو 206 صندوقدار V2 هستید و ای سی یو گاز شما دچار مشکل شده است، برای انجام تعمیرات عجله نکنید و بهترین مرکز خدماتی را برای انجام تعمیرات انتخاب کنید. در ادامه به برخی از مشکلات مرسوم ای سی یو گاز در خودروهای دوگانه سوز و راهکار اولیه برای برطرف کردن مشکل خواهیم پرداخت.
عیب نخست، دور موتور نامنظم هنگام استفاده از سوخت گاز و بنزین
همان‌طور که در مقدمه مطلب اشاره کردیم، خودروهای دوگانه سوز بایستی سازگاری دوجانبه با سوخت گاز طبیعی و بنزین را داشته باشند. برای این کار دو نوع سوکت وجود دارد که یکی از آن‌ها برای بنزین و دیگری برای گاز است. این سوکت‌ها را سوکت پله‌ای لقب داده‌اند و در صورتی جابجا نصب شوند، دور موتور شما هنگام استفاده از سوخت گاز و بنزین نامنظم خواهد بود. بنابراین در صورتی که اتومبیل شما هنگام استفاده از سوخت‌های دوگانه به صورت نامنظم فعالیت می‌کند، احتمالا سوکت‌ها به صورت جابجا نصب شده‌اند.
عیب دوم، خودرو در سرعت‌های بالا خاموش می‌شود
عیب دوم، خودرو در سرعت‌های بالا خاموش می‌شود یا به طور خودکار از سوخت گاز به بنزین تغییر وضعیت می‌دهد.
پشت رگولاتور مخزن CNG، قطعه‌ای به نام فیتینگ قرار دارد. این قطعه در حقیقت نوعی اتصال است که مسیر مستقیم خروج گاز را به سمت موتور تغییر می‌دهد. هنگامی که این قطعه دچار مشکل شود، موتور در دریافت سوخت مورد نیاز از مخزن گاز طبیعی به مشکل برخورد خواهد کرد و در نتیجه ای سی یو گاز تصمیم می‌گیرد موتور را خاموش کند یا سوخت آن را به بنزین تغییر دهد. برای رفع این مشکل باید فیتینگ را مورد بررسی قرار دهید و در صورتی که از جایگاه خود خارج شده است، آن را به محل خود برگردانید. معمولا سوراخ فیتینگ به سمت جلوی خودرو قرار می‌گیرد.
عیب سوم، خودرو هنگامی که از سوخت گاز استفاده می‌کند خاموش می‌شود
عیب سوم، خودرو هنگامی که از سوخت گاز استفاده می‌کند و در حالت خلاص است، خاموش می‌شود.
راهکار برطرف کردن این عیب مراجعه به ای سی یو گاز نیست، چرا که کامپیوتر خودرو هوای کافی را برای تهیه مخلوط هوا و سوخت در اختیار ندارد. این ایراد هنگامی به وجود می‌آید که اتصالات خرطومی هواکش خودرو دچار مشکل شده‌اند. این اتصالات پلاستیکی هستند و بهتر است تا پس از مدتی تعویض شوند.
عیب چهارم، خودرو روی گاز کار نمی‌کند
از جمله علائم خرابی ای سی یو گاز که اتفاقا شایع‌ترین آن در خودروهای گازسوز است همین عیب است. برای رفع این ایراد یک سوکت عیب یاب وجود دارد که بایستی چک شود. با توجه به اینکه ای سی یو گاز اتومبیل شما از چه مدلی است، این سوکت نوع و محل قرارگیری متفاوتی دارد. بنابراین هنگامی که اتومبیل شما روی گاز کار نمی‌کند، بایستی آن را به یک مکانیک خبره نشان دهید تا با بررسی سوکت عیب یاب، مشکل را برای شما برطرف کند.
عیب پنجم، خودرو هنگامی که با گاز فعالیت می‌کند، خاموش می‌شود
راهکار رفع این ایراد ساده است. دلیل اصلی این مشکل گرفتگی و انسداد در مسیر ورود هوا به موتور است. انسداد و گرفتگی مسیر هوا در ناحیه فیلتر هوا رخ می‌دهد. فیلتر هوای موتور را باز کنید و مورد بررسی قرار دهید. در صورتی که فیلتر کثیف شده است یا گرفتگی دارد، آن را تعویض کنید. گاهی اوقات نیز تعمیرکاران با سوراخ کردن فیلتر، مسیرهای اضافه‌ای را برای خروج هوا در نظر می‌گیرند.
عیب ششم، خودرو با سوخت گاز کار می‌کند اما قادر به استفاده از بنزین نیست
در قسمت‌های قبل به یکی از عیوب خودروهای دوگانه سوز یعنی ناتوانی در استفاده از سوخت گاز اشاره کردیم. این عیب به صورت برعکس نیز رخ می‌دهد، یعنی موتور قادر به استفاده از سوخت بنزین نیست و تنها با گاز کار می‌کند. این ایراد می‌تواند مشکلات بسیاری برای موتور به وجود آورد، چرا که اکثر خودروهای دوگانه سوز بایستی در وضعیتی روشن شوند که سوخت پیش فرض بنزین است.
محل بروز این مشکل، پمپ سوخت است که معمولا زیر صندلی عقب خودرو قرار دارد. اگر سوخت‌رسانی به موتور مشکل دارد، پمپ بنزین یا رله آن سوخته‌اند یا اینکه ارتباط الکتریکی آن‌ها قطع شده است. برای برطرف کردن این عیب از یک تعمیرکار خبره بخواهید تا با رعایت اصول ایمنی، پمپ بنزین و رله آن را بررسی کند.
عیب هفتم، خودرو روشن نمی‌شود، چه با سوخت گاز و چه با سوخت بنزین
این عیب هنگامی رخ می‌دهد که سنسور دور موتور فعالیت درستی ندارد. ممکن است سنسور دچار سوختگی شده باشد یا ارتباط الکتریکی آن قطع شده باشد. از یک باطری‌ساز یا تعمیرکار خبره بخواهید تا سنسور دور موتور را مورد بررسی قرار دهد. این سنسور معمولا در نزدیکی گیربکس قرار دارد و بنابراین باز کردن آن به راحتی امکان پذیر نخواهد بود.
عیب هشتم، موتور در دورهای پایین نامنظم کار می‌کند
این ایراد از علائم خرابی ای سی یو گاز نیست و به قطعات درونی پیشرانه مربوط می‌شود. فعالیت نامنظم در دورهای پایین موتور به مشکلات جرقه زنی اشاره دارد. برای برطرف کردن این مشکل شمع‌ها و وایرها را چک کنید. برطرف کردن این ایراد از طریق تنظیم فاصله دهانه شمع‌ها یا تعویض آن‌ها امکان پذیر است.
جمع‌بندی ایرادات ای سی یو گاز
ای سی یو نصب شده روی خودروهای گازسوز، بار سنگینی را به دوش می‌کشد چرا که باید به طور همزمان وظایف کامپیوتر خودرو گازسوز و کامپیوتر خودرو بنزین‌سوز را انجام دهد. فشار بیش از حدی که به این کامپیوتر وارد می‌شود، به راحتی کدهای آن را در معرض خطا قرار می‌دهد. اگر هر یک از علائم خرابی ای سی یو گاز را مشاهده کردید این مشکل را جدی بگیرید در غیر این صورت به خودرو شما آسیب وارد خواهد شد.
از سوی دیگر سایر قطعات فنی خودروهای گازسوز نیز تحت فشار قرار دارند و امکان خرابی آن‌ها در مقایسه با وضعیتی که خودرو از یک سوخت استفاده می‌کند، بسیار بیشتر است. خرابی قطعات نیز سهم بالایی در فعالیت نامناسب ای سی یو گاز دارد و موجب برهم خوردن روال عادی فعالیت پیشرانه می‌شود. البته رفع این ایرادات به راحتی و با یک دستگاه دیاگ امکان پذیر است. توصیه می‌شود تا هنگام وقوع مشکلات در فرآیند کاری ای سی یو گاز، ایراد را در مدت کوتاهی شناسایی و برطرف کنید تا این ایراد به مشکل بزرگتری تبدیل نشود.
